İzmir Zanaatkârları

"Ben bu işe babamdan öğrendim. O da dedesinden. Bizim aile üç kuşaktır çömlekçilik yapıyor. İlk başlarda sadece ailemizin geçimini sağlamak için yapıyorduk, ama zamanla bu işin bir tutku olduğunu anladım."

Mehmet Usta, Kemeraltı'ndaki küçük atölyesinde konuşurken, elleri hâlâ çamurla kaplı. "Her parça farklı. Aynı çarkta, aynı teknikle yapsanız bile, her çömlek kendine özgü. İşte bu yüzden seviyorum bu işi. Makine üretimi değil, el emeği."

"Gençler artık bu işe ilgi göstermiyor. Ama ben umudumu kaybetmedim. Atölyeme gelen herkesi, özellikle çocukları, çömlekçiliğe teşvik ediyorum. Belki bir gün birisi bu geleneği sürdürür."

"Kırk yıldır bu tezgâhın başındayım. İlk öğrendiğim günü hâlâ hatırlıyorum. Annem bana gösterdi, ben de öğrendim. Sonra kızıma öğrettim, o da torunuma öğretecek."

Ayşe Hanım'ın atölyesi, Alsancak'ta küçük bir evin alt katında. Duvarlarda dokuduğu kilimler, tezgâhın üzerinde yarım kalmış bir halı. "Her ilmek bir hikaye. Renkler, desenler, hepsi bir anlam taşıyor. Eski motifleri koruyorum, ama yeni yorumlar da katıyorum."

"Bu iş sabır ister. Bir kilim dokumak haftalar, bazen aylar sürer. Ama sonunda ortaya çıkan eser, tüm emeğe değer. İnsanlar evlerine aldıklarında mutlu oluyorlar, ben de mutlu oluyorum."

"Ahşap canlı bir malzeme. Her ağaç farklı, her parça farklı. Sen ona saygı gösterirsen, o da sana güzel şeyler verir. Bu işin sırrı bu."

Hasan Usta, Bornova'daki atölyesinde zeytin ağacından bir masa üzerinde çalışıyor. "Zeytin ağacı özeldir. Yıllarca yaşar, güçlüdür. Onun ahşabından yaptığın bir eşya da öyle olur. Yıllarca kullanılır, değer kazanır."

"Makine işçiliği hızlı, ama ruhsuz. El işçiliği yavaş, ama her parça bir sanat eseri. Müşterilerim bunu anlıyor. Onlar sadece mobilya değil, bir hikaye satın alıyorlar."

"Deri işleme genelde erkek işi olarak görülür, ama ben bunu değiştirmek istedim. Kadınlar da bu işi yapabilir, hatta daha ince işçilik çıkarabilirler."

Fatma Hanım, Karşıyaka'daki atölyesinde çanta ve aksesuar üretiyor. "Her deri parçası farklı. Doğal malzeme olduğu için, küçük farklılıklar oluyor. Ben bunları kusur değil, karakter olarak görüyorum."

"Müşterilerim özel tasarımlar istiyorlar. Onlara göre çantalar, cüzdanlar yapıyorum. Her biri benzersiz. Bu işin en güzel yanı bu: her ürün biricik."

"Bergama'da bakırcılık yüzyıllardır sürüyor. Ben de bu geleneğin bir parçasıyım. Bakır, sadece bir malzeme değil, bir kültür."

Ali Usta'nın çarşıdaki dükkanı, yüzlerce bakır eşya ile dolu. "Her parça elle yapılıyor. Çekiçle dövülüyor, şekillendiriliyor. Bu işlem saatler sürer, ama sonunda ortaya çıkan eser yıllarca kullanılır."

"Gençler artık bakır eşya kullanmıyor, ama dekoratif olarak ilgi gösteriyorlar. Bu da bir şey. En azından bu geleneği tanıyorlar, öğreniyorlar. Belki bir gün tekrar kullanmaya başlarlar."